Kisan Mandhan Yojana भारत हा कृषी प्रधान देश असून, देशातील कोट्यवधी लोकांचे उपजीविकेचे मुख्य साधन म्हणजे शेती. परंतु, अनेक शेतकरी अद्याप आर्थिक संकटांना सामोरे जात आहेत. या समस्या लक्षात घेऊन, भारत सरकारने शेतकऱ्यांच्या आर्थिक सुरक्षेसाठी आणि जीवनमानाच्या उंचावणीसाठी विविध महत्त्वाच्या योजना राबविल्या आहेत. यामध्ये प्रधानमंत्री किसान सन्मान नियि (PM-KISAN) आणि प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना (PMKMY) या दोन योजना प्रमुख आहेत.
प्रधानमंत्री किसान सन्मान नियि (PM-KISAN)
प्रधानमंत्री किसान सन्मान नियि ही शेतकऱ्यांना थेट आर्थिक मदत प्रदान करणारी भारत सरकारची महत्त्वाकांक्षी योजना आहे. या योजनेअंतर्गत, केंद्र सरकार पात्र शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात वर्षभरात तीन हप्त्यांमध्ये 6,000 रुपये पाठवते. आत्तापर्यंत या योजनेअंतर्गत 17 हप्त्यांची रक्कम, म्हणजेच 34,000 रुपये, शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा करण्यात आली आहे.
पीएम किसान सन्मान नियी योजनेचे फायदे:
• शेतकऱ्यांना दरवर्षी 6,000 रुपये मिळतात, जे 3 हप्त्यांमध्ये थेट त्यांच्या बँक खात्यावर जमा केले जातात.
• या योजनेच्या पात्रतेसाठी कोणतीही विशेष अट नाही, अर्जदार फक्त शेतकरी असणे आवश्यक आहे.
• शेतकऱ्यांच्या आर्थिक गरजा भागवण्यासाठी ही योजना अत्यंत महत्त्वाची ठरते.
पीएम किसान योजनेचा 18 वा हप्ता:
पीएम किसान योजनेचा 18 वा हप्ता लवकरच ऑक्टोबर महिन्यात शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा केला जाणार आहे. सरकारकडून अजून याची अधिकृत घोषणा झालेली नाही. पण मागील हफ्त्यांचा विचार करता, ऑक्टोबर महिन्यामध्ये ही रक्कम जमा होण्याची दाट शक्यता आहे. या योजनेच्या माध्यमातून वर्षभरात तीन वेळा शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा केले जातात, ज्यामुळे त्यांना आर्थिक हातभार मिळण्यास मदत होते.
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना (PMKMY)
देशाची अर्थव्यवस्था मोठ्या प्रमाणात कृषी क्षेत्रावर अवलंबून असताना, देशातील अनेक शेतकरी आर्थिक समस्यांना सामोरे जात आहेत. विशेषत: वृद्धापकाळात शारीरिक सक्षमता कमी असल्याने शेतकरी उत्पन्नासाठी कमावत नाहीत. यावर मात करण्यासाठी भारत सरकारने ‘प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना’ (PMKMY) सुरू केली आहे.
पीएम किसान मानधन योजनेची कार्यपद्धती:
• 18 ते 40 वयोगटातील शेतकरी या योजनेसाठी अर्ज करू शकतात.
• शेतकऱ्यांच्या गुंतवणुकीची रक्कम त्यांनी अर्ज केलेल्या वयाच्या आधारे ठरवली जाते. गुंतवणुकीची रक्कम 55 ते 200 रुपयांपर्यंत निश्चित करण्यात आली आहे.
• उदाहरणार्थ, अर्जदारांनी 18 व्या वर्षी अर्ज केला असल्यास, त्यांना या योजनेत दरमहा 55 रुपये गुंतवावे लागतील. तो 60 वर्षांचा होईपर्यंत त्याला दरमहा 55 रुपये गुंतवावे लागतील. वयाच्या 60 नंतर त्या शेतकऱ्याला दरमहा 3,000 रुपये पेन्शन मिळेल.
पीएम किसान मानधन योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे:
• आधार कार्ड
• ओळखपत्र
• बँक खाते पासबुक
• पत्रव्यवहाराचा पत्ता
• मोबाइल नंबर
• पासपोर्ट आकाराचा फोटो
पीएम किसान मानधन योजनेसाठी अर्ज कसा करावा?
शेतकरी या योजनेसाठी ऑनलाइन आणि ऑफलाइन अशा दोन्ही पद्धतींनी अर्ज करू शकतात.
ऑनलाइन पद्धत:
• https://maandhan.in/ या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन, सेल्फ एनरोलमेंट वरील पर्याय निवडा.
• तुमच्या मोबाइल नंबरवर प्राप्त झालेल्या OTP द्वारे नोंदणी पूर्ण करा.
• ऑनलाइन फॉर्ममध्ये आवश्यक तपशील भरा आणि फॉर्म सबमिट करा.
ऑफलाइन पद्धत:
• जवळच्या जनसेवा केंद्रात जाऊन, येथे स्वत:ची नोंदणी करा.
• आवश्यक कागदपत्रे सादर करा.
• सर्व अटी पूर्ण केल्यास, ऑपरेटर तुमची नोंदणी करेल.
• यानंतर प्रीमियमची रक्कम तुमच्या खात्यातून दर महिन्याला वसूल केली जाईल.
भारत सरकारच्या या दोन्ही महत्त्वपूर्ण योजनांमुळे शेतकऱ्यांना थेट आर्थिक मदत प्राप्त होत असून, त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा होत आहे. या योजनांमुळे शेतकऱ्यांच्या भविष्यातील आर्थिक सुरक्षितता वाढण्यास मदत होत आहे.