Ladki Bahan Yojana latest news महाराष्ट्र राज्य सरकारने महिलांच्या सर्वांगीण विकासासाठी एक क्रांतिकारी पाऊल उचलले आहे. मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या नेतृत्वाखाली सुरू करण्यात आलेली ‘लाडकी बहीण योजना’ ही महिलांच्या आर्थिक स्वावलंबन, सामाजिक सुरक्षितता आणि पोषण सुधारणेच्या दृष्टीने एक महत्त्वपूर्ण उपक्रम ठरत आहे. या योजनेची घोषणा 28 जून 2024 रोजी अंतरिम अर्थसंकल्पात करण्यात आली असून, 1 जुलै 2024 पासून योजनेची अंमलबजावणी सुरू झाली आहे.
या योजनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे लाभार्थी महिलांना दरमहा थेट त्यांच्या बँक खात्यात मिळणारी आर्थिक मदत. सुरुवातीला दरमहा 1500 रुपये असलेली ही रक्कम आता वाढवून 2100 रुपये करण्यात आली आहे. या व्यतिरिक्त, योजनेंतर्गत तीन टप्प्यांमध्ये विशेष आर्थिक लाभ देण्यात येतात – पहिल्या टप्प्यात 3000 रुपये, दुसऱ्या टप्प्यात 4500 रुपये, आणि दिवाळी बोनस म्हणून तिसऱ्या टप्प्यात 5500 रुपये.
योजनेची व्याप्ती पाहता, महाराष्ट्रातील 21 ते 65 वयोगटातील महिलांसाठी ही योजना खुली आहे. मात्र या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही विशिष्ट निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे. अर्जदार महिला महाराष्ट्र राज्याची रहिवासी असणे अनिवार्य आहे. विवाहित, विधवा, घटस्फोटित, परित्यक्त किंवा कुटुंबातील एक अविवाहित महिला या योजनेसाठी पात्र ठरते. त्याचबरोबर वार्षिक कौटुंबिक उत्पन्न 2.5 लाख रुपयांपेक्षा जास्त नसावे, ही महत्त्वाची अट आहे.
डिजिटल युगाशी सुसंगत अशी ही योजना पूर्णपणे ऑनलाइन पद्धतीने राबवली जात आहे. लाभार्थी महिलांना ladakibahin.maharashtra.gov.in या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन सहज अर्ज करता येतो. अर्जासोबत आवश्यक कागदपत्रांमध्ये आधार कार्ड, मतदार ओळखपत्र, रहिवासी प्रमाणपत्र, रेशन कार्ड, बँक पासबुक आणि पासपोर्ट आकाराचा फोटो यांचा समावेश आहे.
या योजनेची अंमलबजावणी DBT (Direct Benefit Transfer) प्रणालीद्वारे केली जात असल्याने, लाभार्थी महिलेकडे DBT सक्षम बँक खाते असणे आवश्यक आहे. तसेच, आधार कार्ड मोबाईल क्रमांकासह लिंक असणे बंधनकारक आहे. या प्रणालीमुळे मध्यस्थांची गरज पडत नाही आणि भ्रष्टाचाराला आळा बसतो.
पात्रतेच्या दृष्टीने काही महत्त्वाच्या अटी ठेवण्यात आल्या आहेत. कुटुंबात ट्रॅक्टर वगळता इतर चारचाकी वाहन असल्यास अर्जदार अपात्र ठरते. याशिवाय, अर्जदार महिला कोणत्याही इतर सरकारी योजनेंतर्गत 1500 रुपये किंवा त्यापेक्षा अधिक रकमेचा लाभ घेत नसावी, अशी अट देखील घालण्यात आली आहे.
या योजनेचा सर्वात महत्त्वाचा फायदा म्हणजे महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य मिळणे. त्यांना त्यांच्या दैनंदिन गरजा पूर्ण करण्यासाठी कुटुंबातील इतर सदस्यांवर अवलंबून राहावे लागणार नाही. स्वतःच्या खर्चासाठी स्वतंत्र निधी उपलब्ध होणार असल्याने, त्या आर्थिकदृष्ट्या अधिक स्वावलंबी बनतील. विशेष म्हणजे, या निधीचा वापर त्या त्यांच्या आरोग्य आणि पोषणासाठीही करू शकतील.
डिजिटल प्लॅटफॉर्मच्या वापरामुळे योजनेची अंमलबजावणी अधिक पारदर्शक आणि कार्यक्षम झाली आहे. अर्ज प्रक्रिया सोपी आणि सुटसुटीत असल्याने, पात्र लाभार्थी महिलांना योजनेचा लाभ सहज घेता येतो. DBT प्रणालीमुळे आर्थिक लाभ थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा होतो, ज्यामुळे विलंब किंवा गैरव्यवहाराची शक्यता नाही.
‘लाडकी बहीण योजना’ ही केवळ आर्थिक मदतीची योजना नाही, तर ती महिला सक्षमीकरणाचा एक महत्त्वपूर्ण टप्पा आहे. या योजनेमुळे महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य मिळेल, त्यांचे जीवनमान सुधारेल आणि त्यांच्या सामाजिक सुरक्षिततेत वाढ होईल. महाराष्ट्र सरकारची ही महत्त्वाकांक्षी योजना महिलांच्या सर्वांगीण विकासासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठरेल आणि त्यांच्या जीवनात निश्चितच सकारात्मक बदल घडवून आणे
