payment of crop insurance महाराष्ट्र राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वपूर्ण योजना राबवली जात आहे, जी त्यांच्या आर्थिक सुरक्षिततेसाठी एक मजबूत कवच म्हणून काम करणार आहे. ‘सर्वसमावेशक पीक विमा योजना’ या नावाने ओळखली जाणारी ही योजना गेल्या वर्षापासून राज्यात कार्यान्वित करण्यात आली आहे. या योजनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे शेतकऱ्यांना केवळ एक रुपयात पीक विम्यासाठी अर्ज करता येणे.
कृषी संचालक विस्तार व प्रशिक्षण विनयकुमार आवटे यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, गेल्या वर्षी या योजनेंतर्गत राज्यातून एक कोटी सत्तर लाख शेतकऱ्यांनी नोंदणी केली. ही संख्या या योजनेच्या यशस्वितेचे प्रतीक आहे. केंद्र आणि राज्य सरकारच्या संयुक्त प्रयत्नांतून राबवली जाणारी ही योजना प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.
२०१६ मध्ये केंद्र सरकारने प्रधानमंत्री शेतकरी पीक विमा योजना सुरू केली. या योजनेत खरीप आणि रब्बी या दोन्ही हंगामातील पिकांचा समावेश करण्यात आला. सुरुवातीच्या काळात, खरीप हंगामासाठी विमा संरक्षित रकमेच्या २ टक्के आणि रब्बी हंगामासाठी १.५ टक्के इतकी रक्कम शेतकऱ्यांना भरावी लागत होती. तर नगदी पिकांसाठी ही रक्कम ५ टक्के होती.
नवीन धोरणातील महत्त्वाचे बदल
आता या योजनेत एक महत्त्वाचा बदल करण्यात आला आहे. राज्य सरकारने शेतकऱ्यांच्या हिताचा विचार करून विम्याची संपूर्ण रक्कम स्वतः भरण्याचा निर्णय घेतला आहे. शेतकऱ्यांना केवळ एक रुपया भरून या योजनेत सहभागी होता येणार आहे. खरीप हंगाम-२०२४ साठी या योजनेत सहभागी होण्याची अंतिम मुदत १५ जुलै २०२४ निश्चित करण्यात आली आहे.
विमा संरक्षण असलेली पिके
योजनेंतर्गत विविध प्रकारच्या पिकांना संरक्षण देण्यात आले आहे:
१. तृणधान्य व कडधान्य: भात, खरीप ज्वारी, बाजरी, नाचणी, मूग, उडीद, तूर, मका २. गळीत धान्य: भुईमुग, कारळे, सूर्यफूल, सोयाबीन, तीळ ३. नगदी पिके: कापूस, कांदा
यह भी पढ़े:
मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजनेच्या सर्व जिल्ह्यातील याद्या जाहीर..!! Chief Minister’s Ladki Bahin
ऑनलाइन नोंदणी प्रक्रिया
शेतकऱ्यांना या योजनेत सहभागी होण्यासाठी pmfby.gov.in या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन सोप्या पद्धतीने नोंदणी करता येते. नोंदणी प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
१. वेबसाइटवरील ‘Farmer Application’ या पर्यायावर क्लिक करणे २. ‘Guest Farmer’ पर्याय निवडणे ३. नवीन शेतकरी म्हणून नोंदणी करून आवश्यक माहिती भरणे ४. मोबाइल क्रमांक प्रमाणित करणे ५. captcha कोड टाकून OTP मिळवणे ६. बँक पासबुक फोटो अपलोड करणे ७. डिजिटल सहीचा सातबारा उतारा आणि ८-अ उतारा एकाच PDF फाइलमध्ये अपलोड करणे
महत्त्वाची टीप: विमा दावा प्रक्रिया
केवळ नोंदणी केल्याने शेतकरी विमा लाभास स्वयंचलितपणे पात्र ठरत नाही. नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास, शेतकऱ्यांनी ७२ तासांच्या आत विमा कंपनीला सूचित करणे आवश्यक आहे. त्यानंतर विमा कंपनी आणि सरकारी अधिकाऱ्यांच्या प्रत्यक्ष पाहणीनंतर, पीक विमा योजनेच्या निकषांनुसार लाभार्थी म्हणून पात्रता निश्चित केली जाते.
योजनेचे महत्त्व आणि फायदे
ही योजना शेतकऱ्यांसाठी अनेक फायदे घेऊन आली आहे:
- अत्यल्प खर्चात विमा संरक्षण
- नैसर्गिक आपत्तींपासून आर्थिक सुरक्षा
- सर्व प्रमुख पिकांचा समावेश
- सुलभ ऑनलाइन नोंदणी प्रक्रिया
- पारदर्शक विमा दावा प्रक्रिया
एक रुपयात उपलब्ध होणारी ही पीक विमा योजना शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरणार आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक सुरक्षिततेची हमी मिळणार आहे. कृषी विभागाने सर्व शेतकऱ्यांना या योजनेत सहभागी होण्याचे आवाहन केले आहे. शेतकऱ्यांनी या संधीचा लाभ घेऊन स्वतःच्या पिकांना विमा संरक्षण मिळवावे, जेणेकरून नैसर्गिक आपत्तींमुळे होणाऱ्या नुकसानीपासून त्यांचे संरक्षण होऊ शकेल.
